Frag Out! Magazine
Issue link: https://fragout.uberflip.com/i/1055276
Narodziny Javelina P oczątki amerykańskiego Oszczepu sięgają zimnej wojny, czyli lat 70. Dekady, w której zagrożeniem były hordy sowieckich czoł- gów i BWP – nie tylko bardziej licznych niż natowskie, lecz także, o czym obecnie się zapomina, zwykle lepszych pod względem podsta- wowych parametrów od swoich zachodnich rywali. W 1978 roku Ame- rykanie doszli do jedynego oczywistego wniosku – ich lekki ppk Dragon M47 „cechuje się niewystarczającą skutecznością". Jest to, delikatniej rzecz ujmując, niedopowiedzenie. Obronę ppanc tworzył wówczas duet: „ciężkie" ppk TOW na poziomie batalionów oraz lekkie M47 Dragon na po- ziomie kompanii. Opracowany w 1966 roku (a wdrożony w 1972) „Smok" miał zasiąg do 1 km, naprowadzanie SACLOS i głowicę, która realnie po- konywała 450 mm stali pancernej. Czas dolotu na maksymalny zasięg wynosił 10 s. Tego typu naprowadzanie oraz głowica już na dzień dobry były słabsze niż odporność frontu wieży i kadłuba T-64A, T-64B, T-80/80B oraz T-72A, co musiało oznaczać jedno – nikłą skuteczność. I faktycznie, już w 1977 roku CIA szacowała, że M47 będzie w stanie niszczyć trafione T-72 maksymalnie w 18% przypadków... Taka konstatacja zdecydowanie nie napawała optymizmem, ponieważ drugi dostępny na poziomie kompanii środek ppanc (granatnik jednora- zowy LAW) był jeszcze mniej skuteczny. Światełkiem w tunelu okazało się ulepszanie ppk TOW, które od lat 80. stały się dopracowanym orę- żem, ale mimo to brak skutecznej broni ppanc na niższych szczeblach niż batalion był faktem. W 1983 roku armia amerykańska określiła wy- magania na nowy lekki ppk w ramach programu Advanced Antitank We- apon System-Medium (AAWS-M). Pierwotnie rozpatrywano cztery różne różne rozwiązania. Bazą był głęboko zmodernizowany Dragon z głowicą tandemową i nowym naprowadzaniem. Ford Aerospace zaproponował pocisk beam rider – TopKick – naprowadzany w wiązce lasera przelatu- jący nad celem i atakujący go dwoma ładunkami EFP. Hughes zapropo- nował pocisk naprowadzany za pomocą kamery termalnej, a sterowany światłowodem przez operatora, Texas Instruments opracował zaś pocisk „wystrzel i zapomnij" z naprowadzaniem IR. W latach 1988–1989 jako najlepiej spełniającą wymagania US Army wybrano ostatnią z propozycji, która finalnie, jako dziecko wspólnego projektu Texas Instruments i Martin Marietta (obecnie Raytheon i Lockheed-Martin), otrzymała oznaczenie FGM-148 Javelin. Wczesną fazę testów i rozwoju konstrukcji zakończono w grudniu 1993 roku, w 1996 roku zaczęła się zaś próbna eksploatacja Oszczepu, który rok później został oficjalnie przyjęty przez US Army. W 2006 roku do służby trafił system po pierwszej istotnej mo- dyfikacji – Block I. Do 2013 roku wyprodukowano ponad 35 tys. poci- sków, z czego 26 tys. na potrzeby US Army, Do 2018 roku Javelin trafił do wyposażenia około 21 różnych państw, przy czym ponad 70 wyrzutni za- mówiły: Australia (92); Estonia (120), Francja (76 – pomostowo); Gruzja (72), Wielka Brytania (ponad 140), Litwa (docelowo około 114), Jordania (192), Norwegia (100), Tajwan (380) oraz oczywiście USA. Daje to razem dziesięciu znaczących użytkowników tego systemu. Javelin został użyty w 2003 roku w Iraku, a następnie podczas działań przeciwpartyzanckich w tym kraju i w Afganistanie. Zastosowano go również w Syrii. Zgodnie z informacjami brytyjskimi z Afganistanu Oszczep cechuje się 94-pro- centową niezawodnością. Paradoksalnie ponad 95% odpaleń dotyczyło celów nieopancerzonych, których ostrzelano ponad 2100 do 2013 roku. Charakterystyczne jest też to, że produkcja Javelina odbywa się wyłącz- nie w USA, tylko Wielka Brytania uzyskała prawa do montażu pewnych podzespołów u siebie. Amerykanie bardzo sztywno podchodzą do kwe- stii przenoszenia produkcji i wpuszczania know-how dotyczącego tech- nologii. Z jednej strony ma to niewątpliwe plusy (np. brak chińskich kopii), a z drugiej – takie podejście sprawiło, że zostały pogrzebane niektóre lukratywne kontrakty, między innymi niemiecki i – ogromny – indyjski. Gdy mówimy o Javelinie, cały czas należy pamiętać, że jest to system przeciwpancerny, który został opracowany nie zamiast, ale oprócz ppk TOW i jako następca lekkiego ppk Dragon o małym zasięgu. Uplasowanie Javelina jako broni na szczeblu plutonu – kompanii zamiast M47 już na etapie projektu okazało się rozwiązaniem zapewniającym broń o rozsąd- nych wymiarach i masie oraz łatwej obsłudze. Masowość wdrożenia do US Army zakładała prostotę jednokanałowego naprowadzania oraz roz- sądną cenę przy limitowanym zasięgu i pewnych oczywistych ogranicze- niach w taktyce użycia. Niemniej Javelin bez wątpienia odniósł sukces eksportowy i idealnie wpisuje się w amerykańskie struktury i wymagania dla lekkiej broni ppanc. www.fragoutmag.com