Frag Out! Magazine
Issue link: https://fragout.uberflip.com/i/1267214
dwóch istotnych kwestii, które z pewnością w znacznym stopniu zwiększą skalę wydatków związanych z wprowadzeniem do uzbrojenia Polskich Sił Powietrznych nowego myśliwca. Pierwszą z nich jest zrezygnowanie z zakupu pakietu uzbrojenia, zarówno powietrze-powietrze, jak i powietrze-ziemia. Fakt ten można po części tłumaczyć kompatybilnością z F-35A środków bojowych używanych przez myśliwce F-16, jednak biorąc pod uwagę niemalże podwojenie liczby maszyn mogących używać takiego samego uzbrojenia, za nieunikniony należy uznać późniejszy zakup kolejnej partii uzbrojenia powietrze-powietrze i powietrze ziemia, najprawdopodobniej od strony amerykańskiej. Drugi czynnik, który z pewnością oznaczać będzie konieczność poniesienia dalszych kosztów przez SZRP, to przeprowadzenie niezbędnych prac dostosowawczych w dwóch bazach lotniczych, które wyznaczone zostaną do przyjęcia F-35A. Analizując koszty, które na takie same prace poniosły inne kraje zamawiające Lighteningi, oszacować można że pochłoną one kwotę 1,5 – 2 miliardów złotych. PODSUMOWANIE Przebieg programu Harpia jak w soczewce skupia i demonstruje problemy, z jakimi spotyka się modernizacja techniczna polskich sił zbrojnych. Niewystarczające finansowanie, brak spójnej oraz adekwatnej wizji rozwoju potencjału oraz późniejszej konsekwencji w jej realizowaniu zgodnie z założonymi ramami czasowymi, to opis pasujący do większości programów modernizacyjnych SZRP. Koncentrując się natomiast na kupnie myśliwców F-35A, za największą wadę należy uznać kwestię pozatechniczne, na czele z niejasną procedurą ich zakupu. Program Harpia, który na etapie fazy analityczno-koncepcyjnej był programem konkurencyjnym angażującym pięć podmiotów zagranicznych na mocy niejawnej decyzji ministra obrony narodowej został wyjęty ze standardowych, przewidzianych dla pozyskiwania sprzętu wojskowego decyzji. Zamiast tego zdecydowano się na nieznaną opinii publicznej drogę, która nie daje żadnych odpowiedzi na pytania dotyczące kryteriów wyboru takiej, a nie innej maszyny, szacunków dotyczących kosztów zakupu konkurencyjnych rozwiązań czy też całościowych wydatków, które Polska będzie musiała ponieść na zakup maszyn, budowę niezbędnej infrastruktury, zakup potrzebnego uzbrojenia oraz utrzymanie nowego systemu walki przez cały okres jego życia wynoszący ponad 30 lat. Negatywnie należy również ocenić brak kompensacji przemysłowej dotyczącej zakupu systemu uzbrojenia za kwotę około 20 miliardów złotych. Wbrew twierdzeniom ministerstwa obrony narodowej polska nie miała od kilkunastu lat szans na dołączenie do programu na prawach partnera. Proces kompletowania państw, które chciałby partycypować w kosztach programu, jak i czerpać z niego późniejsze korzyści, został bowiem definitywnie zamknięty już w 2003 roku. Jak jednak wskazuje przykład duński czy fiński, nawet na obecnym etapie programu JSF istnieją możliwości uzyskania realnych korzyści dla własnego przemysłu w przypadku wyboru myśliwca F-35. Polska strona zrezygnowała jednak z konkurencyjnego postępowania, tym samym sama sobie taką drogą utrudniła jeśli nie zamknęła. Oznacza to również, że nasz kraj nie otrzyma niemal żadnych kompetencji pozwalających na samodzielne prowadzenie prac serwisowych zakupionych maszyn. W tej kwestii Polska skazana będzie na usługi zapewniane przez USA oraz europejskie państwa – partnerów programu JSF. Paradoksalnie największa wada postępowania w postaci niejasnej i uproszczonej procedury zakupu ma też wpływ na jedną z jego zalet, to jest krótki czas od faktycznego podjęcia decyzji o pozyskaniu nowych myśliwców do podpisania umowy, jednak konieczność szybkiego zakupu sprzętu, który musi załatać lukę wynikającą z lat zaniedbań, nie powinna być usprawiedliwieniem dla takiej, a nie innej formy zakupu... Jeśli chce się poznać różnicę pomiędzy procesem pozyskiwania nowych myśliwców w Polsce oraz podobnymi programami prowadzonymi w innych krajach szeroko pojętego zachodu, warto zapoznać się z fińskim programem HX. Jest on dobrym przykładem zarówno z powodu bliskości geograficznej oraz tego samego potencjalnego przeciwnika, jak i podobnej ilości poszukiwanych maszyn. Finlandia, poszukując 64 nowych samolotów, które zastąpić mają 62 myśliwce wielozadaniowe F/A-18C/D Hornet, postawiła na przeprowadzenie konkurencyjnego postępowania, w którego finałowym etapie bierze udział pięciu oferentów z czterech zachodnich krajów. Finowie zakładają, że takie podejście pozwoli im wynegocjować zdecydowanie lepsze warunki finansowe i satysfakcjonujący poziom współpracy przemysłowej własnego przemysłu z potencjalnym zwycięzcą. Kolejnym wartym uwagi aspektem jest oczekiwanie od oferentów przedstawienia kosztów nie tylko zakupu maszyn oraz towarzyszącej im infrastruktury, lecz także kosztów eksploatacji wybranych myśliwców przez cały, 30-letni okres życia. Choć fiński przykład trudno w 100% przenieść na polskie podwórko, to już takie pobieżne porównanie wskazuje, jak duży dystans dzieli Polskę od standardów pozyskiwania uzbrojenia typowych dla państw zachodnich. Podsumowując program Harpia, nie można zapomnieć o ujawnionych niejako przy okazji, dalszych planach dotyczących przyszłości polskiego lotnictwa taktycznego. Ministerstwo Obrony Narodowej zapowiedziało bowiem, że w ramach przyjętego w październiku 2019 roku nowego Programu Modernizacji Technicznej na lata 2021 – 2035 zaplanowano zakup kolejnej eskadry myśliwców wielozadaniowych F-16 oraz dołączenie do prowadzonego przez Stany Zjednoczone programu „lojalnego skrzydłowego" mającego zaowocować opracowaniem i wdrożeniem na stan sił powietrznych USA bezzałogowego statku powietrznego zdolnego, w bezpośrednim współdziałaniu z załogowymi myśliwcami, do pełnienia zadań typowych dla tych ostatnich, w tym zwalczania celów powietrznych oraz naziemnych i morskich. Pozyskanie przez Polskę „lojalnych skrzydłowych" w ramach programu o kryptonimie „Harpi szpon" miałoby odciążyć w najbardziej skomplikowanych i ryzykownych misjach reprezentujące standard 4. generacji myśliwce F-16 i uzupełnić nieliczne F-35. www.fragoutmag.com