Frag Out! Magazine
Issue link: https://fragout.uberflip.com/i/1298584
ionych wozów otrzymały nazwę Magach będącą hebrajskim akronimem od pierwszych liter słów „cztery", „osiem" oraz litery „G" (od Niemiec – kraju po- chodzenia dostarczonych wozów), jednocześnie skłaniano się ku produkcji licencyjnej nowego czołgu. Pierwotnie zainteresowano się AMX-30, ale wy- jątkowo chłodne podejście Francuzów skłoniło Izraelczyków do poszukiwań w Wielkiej Brytanii. Wysoko oceniono Cheftiany, a zwłaszcza ich siłę ognia oraz pancerz (deklasujący zarówno AMX-30 jak i Leopardy-1). Brytyjczycy byli skłonni również do przeniesienia produkcji licencyjnej do Izraela. Wios- ną 1967 roku dwa Cheftiany zostały wysłane na testy do Cahalu, a po roku wymieniono je na kolejne dwie maszyny. Jednocześnie na skutek Wojny Sze- ściodniowej oraz tzw „wojny na wyczerpanie" atmosfera polityczna wokół Izraela uniemożliwiła kontynuowanie projektu licencyjnej produkcji Cheft- ianów w Izraelu. Nałożone w 1967 roku przez ONZ embargo na eksport broni spowodowało, że w 1969 roku Brytyjczycy zerwali wspólne prace. Wymierną pomocą wykazali są za to Amerykanie. Po pierwsze już od 1965 roku trwały dostawy M48A1 i M48A2C, po drugie, w ramach powstrzymywania ZSRR i jego sojuszników, w 1967 roku administracja Białego Domu zadecydowała o dostarczeniu do Izraela kolejnej transzy maszyn – ponad 1000 czołgów M48A1/A2. Oprócz tego, pod koniec 1970 roku dostarczono ponad 150 na- jnowszych czołgów M60. Mimo tak korzystnego obrotu sprawy Cahal wciąż był uzależniony od dostaw z zewnątrz, co uznano (w świetle embarga z 1967 roku) za zbyt ryzykowne i zadecydowano o opracowaniu własnego MBT. Program Merkava (hebr. rydwan) wystartował 20 sierpnia 1970 roku i jest nierozerwalnie związany z dwoma nazwiskami – generała Israela Tala oraz pułkownika Yisraela Tilana. Tal był nie tylko oficerem wojsk pancernych, lecz także inżynierem samoukiem oraz wizjonerem, który odpowiadał za większość unikalnych cech Merkavy. Wywarł on przemożny wpływ na wszystkie pojazdy, aż do wersji Mk.4. Tilan był szefem projektantów Rydwanu aż do 1975 roku i to właśnie on odpowiadał za przełożenie wizjoner- skich koncepcji Tala „na metal". Na potrzeby zaprojektowania oraz produkcji pierwszego własnego czołgu stworzono łańcuch ponad 200 przedsiębiorstw – holding Israeli Military Industries stał się koordynatorem programu, zaś przy opracowaniu i produkcji pracowało ponad 4500 ludzi, co w przełożeniu na ludność Izraela oznaczało ogromny wysiłek i zaangażowanie bardzo wielu specjalistów. Produkcję planowano umieścić w fabryce numer 7100 w Tel Ha Shomer, znanej z modernizacji czołgów M4A1 oraz M48A1. W momencie startu programu izraelski przemysł pancerny dopiero racz- kował, ale ludzie go tworzący oraz IDF miały ogromne doświadczenie płynące z trzech zwycięskich konfliktów oraz użytkowania wielu rodzajów czołgów. Siły Pancerne Izraela były bowiem użytkownikami takich maszyn jak: M4A1, Centurion, M48A1, M48A2, M60 oraz zdobycznych T-54, T-55 i IS-3. Dodat- kowo nie można zapomnieć o kilkuletnich testach Cheftianów oraz wydatnej pomocy Amerykanów. Poważnym katalizatorem prac stała się hekatomba wojny Yom Kippur – wnioski z niej płynące były bardzo złe dla użytkowanych maszyn. Ogółem wojska Cahalu straciły ponad 800 czołgów, z których jednak około 400 zdołano odzyskać z pola walki i po remoncie ponownie wcielić do służby. Wbrew niektórym mitom niekwestionowanie najbardziej skutecznymi „zabójcami czołgów" okazały się być... inne czołgi. Przeszło 90% zniszczonych arabskich maszyn padło ofiarą pancerniaków Cahalu. Z drugiej strony 75% zniszczonych czołgów państwa Izrael zapisali na swoje konto czołgiści Egiptu i Syrii. Późniejsze analizy wszystkich zniszczonych czołgów, do których mieli dostęp specjaliści Cahalu (izraelskich, egipskich i syryjskich) pokazały, że 55% start zadały pociski APDS, 35% HEAT, zaś 10% HESH, jednakże poważnym zaskoczeniem okazała się być skuteczność środ- www.fragoutmag.com